ضریب هوشی من چند است؟ [ آزمون 7 دقیقه ای ] + جدول ضریب هوش

ضریب هوشی از اوایل قرن بیستم تبدیل به یک بحث داغ جهانی شد. اولین تست‌های مربوط به اندازه‌گیری ضریب هوشی آنچنان اهمیت پیدا کرد که تقریباً تمام موفقیت و سعادت انسان‌ها به بهره هوشی آن‌ها نسبت داده می‌شد.

بسیار طول کشید تا جامعه جهانی به اشتباهات خود درباره ضریب هوشی افراد پی ببرد. هنوز هم افرادی هستند که موفقیت انسان‌ها را در گرو ضریب بالای هوشی آنان می‌دانند اما همین افراد اگر جدیدترین منابع موجود در این زمینه را مطالعه کنند، به اشتباه خود پی خواهند برد.

در این مطلب به تعریف ضریب هوشی و هیجانی افراد و مقایسه این دو می‌پردازیم. همچنین موضوعات دیگری را نیز در رابطه با ضریب هوشی بررسی خواهیم کرد که در دنیای امروز جای تأمل دارند. لطفاً با ما همراه باشید.

ضریب هوشی چیست؟

مطمئنا همگی ما می‌خواهیم بدانیم ضریب هوشی چیست و چگونه اندازه‌گیری می‌شود. ممکن است بارها این سوال را از خود کرده باشیم که: ضریب هوشی من چند است ؟

برای پاسخ به این سوال میتوان گفت: ضریب هوشی یا بهره هوشی معیاری برای قدرت یادگیری و درک انسان‌ها است. هرچقدر ضریب هوشی یک فرد بالاتر باشد، آن فرد از درک و قدرت یادگیری بالاتری هم برخوردار است. ضریب هوشی در واقع با حروف اختصاری IQ نشان داده می‌‌شود که مخفف عبارت «Intelligence Quotient» است.

بیشتر افراد آی‌کیو را تنها هوش ریاضی افراد در نظر می‌گیرند. در قرن بیستم آزمون‌های زیادی برای اندازه‌گیری ضریب هوش افراد ارائه شد و کتاب‌های مشهوری نیز در این باره به چاپ رسیدند. امروزه با کشف معیارهای جدید برای موفقیت، ضریب هوشی اهمیت گذشته را از دست داده است. آزمون‌های ضریب هوش براساس افراد با فرهنگ‌های مختلف، جنسیت و سن‌ و سال با هم تفاوت دارند.

اندازه‌گیری ضریب هوشی از چه زمانی شروع شد؟

اولین سوال در مورد هوش و اولین آزمون‌های اندازه‌گیری ضریب هوشی به دانشمند فرانسوی «آلفرد بینه» برمی‌گردد. بینه با «تئودور سیمون» دیگر دانشمند فرانسوی در اواخر قرن نوزدهم به تحقیق درباره اندازه هوش انسان‌ها پرداختند.

سوالی که بینه از خود پرسید، این بود: «یک بچه‌ی پنج ساله چه چیزهایی را باید بفهمد که بتوانیم بگوییم توانایی ذهنی خوبی در یادگیری دارد؟» بینه و سیمون همچنین این سوالات را در مورد افراد با سنین مختلف پرسیدند.

نتیجه حاصل از آن پرسش این شد که: «ما زمانی می‌توانیم بگوییم فردی از توانایی یادگیری خوبی برخوردار است که نسبت به سایر افراد هم‌ سن و سال و خود فهم قابل قبولی نسبت به مسائل مختلف داشته باشد» بنابراین وقتی می‌توانیم بگوییم که فهم یک بچه پنج یا هفت ساله خوب است که بتوانند دیگر مسائلی که کودکان پنج یا هفت ساله می‌فهند را بفهمند.

بینه و همکارش بر همین اساس هوش افرادی که مانند دیگر همسالان خود (به‌صورت میانگین) بودند را 100 در نظر گرفتند. افرادی که از افراد هم‌سن خود درک بالاتری داشتند، بهره هوشی بالای 100 و افرادی که از بقیه کمتر می‌فهمدند در زیر 100 قرار می‌گرفتند.

بینه خود از نتیجه آزمون که طراحی کرده بود راضی نبود؛ او بارها در تحلیل‌های خود به این نکته اشاره کرد که آزمون ضریب هوشی‌اش به پیشینه فرهنگی بستگی دارد. در سال 1916 فردی به نام «لوییس ترمن» یافته‌های هوشی بینه را تحت آزمایش و اصلاح قرار داد. در واقع آن‌چه که امروزه با عنوان ضریب هوشی یا IQ می‌شناسیم، حاصل اصلاحات ترمن روی تحقیقات بینه است.

ترمن تا اواخر عمر خود بارهای بار تست ضریب هوشی را مورد اصلاح و بازبینی قرار داد. آن آزمون‌هایی که امروزه برای اندازه‌گیری تست هوش مورد استفاده قرار می‌گیرند، نمونه‌های جدیدتری هستند که پس از ترمن توسط سایر محققان ارائه شده‌اند و به شکل امروزی درآمده‌اند.

آیا ضریب هوشی بالا معیاری برای موفقیت انسان است؟

در گذشته این ‌چنین تصور می‌شد که تمام موفقیت‌های آینده فرزندان را می‌توان از روی ضریب هوشی آن‌ها پیش‌بینی کرد. بعدها تحقیقات ثابت کردند که ضریب هوشی نمی‌تواند ارتباط مستقیمی با موفقیت آینده کودکان داشته باشد؛ چراکه بعضی از افراد دارای ضریب هوشی بالا، از زندگی سطح پایینی برخوردار بودند و افراد با ضریب هوشی پایین‌تر زندگی بهتری داشتند.

نتیجه همین تحقیقات دانشمندان و روان‌شناسان را به فکر فرو برد. بنابراین در عصر حاضر این موضوع کاملاً مشخص شده است که ضریب هوشی هیچ تضمینی برای موفقیت آینده یک فرد نیست.

ضریب هوشی چگونه محاسبه می‌شود؟

ضریب هوشی یا آی‌کیو یک شخص به ‌صورتی محاسبه می‌شود که در آن سن عقلی (نتیجه آزمون‌های محاسبه سن عقلی) تقسیم بر سن تقویمی فرد شده و سپس در عدد 100 ضرب می‌شود.

نتیجه به دست آمده از این ضرب و تقسیم، ضریب هوشی یا IQ فرد خواهد بود. اگر سن عقلی و تقویمی فرد هردو یک عدد باشند، فرد موردنظر از ضریب هوشی متوسط یعنی 100 برخوردار است.

اگر سن عقلی از سن تقویمی بیشتر باشد، حاصلضرب و تقسیم از عدد 100 بیشتر بوده و ضریب هوشی فرد بالاتر از حد متوسط خواهد بود. اگر احیاناً سن عقلی فرد دیگری کمتر از سن تقویمی وی باشد، نتیجه حاصل شده کمتر از 100 بدست خواهد آمد؛ یعنی ضریب هوشی وی پایین‌تر از حد متوسط خواهد بود.

افرادی که ضریب هوشی آن‌ها بین 85 تا 114 بدست آمده باشد، از هوش متوسطی برخوردارند. اگر نتیجه ضریب هوشی کسی بین 115 تا 129 باشد، فرد باهوش در نظر گرفته می‌شود. اگر بین 130 تا 145 باشد، فرد باهوش بوده و افراد با ضریب هوشی بالاتر از 145، نابغه محسوب می‌شوند.

آیا ضریب هوشی تغییر می‌کند؟

تحقیقات نشان داده است که ضریب هوشی افراد در طول زندگی تغییر می‌کند. البته در طول سالیان ضریب هوشی کل انسان‌های دنیا نسبت به گذشته تقویت شده است. مثلاً از چندین سال قبل تا به امروز میانگین ضریب هوشی انسان‌ها از 100 به 130 افزایش پیدا کرده است.

یک محقق اتریشی به نام «جیمز فلاین» در پی مطالعات و تحقیقات خود به این مهم دست پیدا کرده است که: «هرچه اطلاعات در زندگی مردم بیشتر می‌شود، مردم به همان اندازه باهوش‌تر می‌شوند.»

بنابراین به راحتی می‌توان به این نتیجه رسید که اگر افراد به‌صورت آگاهانه در صدد تلاش برای بالا بردن هوش خود باشند، سرانجام موفق می‌شوند از یک فرد با هوش متوسط به یک فرد بسیار باهوش تبدیل شوند.

باهوش‌ترین کشورهای دنیا کدام‌ها هستند؟

براساس آمار ارائه شده، باهوش‌ترین مردم جهان، مردم کشورهای آسیای شرقی مانند ژاپن، تایوان، چین، سنگاپور، هنگ‌کنک و کره جنوبی هستند. پس از آن‌ها نیز کشورهای کانادا، هلند و فنلاند قرار دارند. متاسفانه کشورماندر رتبه‌بندی‌های هوش جهانی جایگاه والایی ندارد. در واقع بر اساس آمار قدیمی ارائه شده، میانگین ضریب هوشی مردم کشور ایران در جایگاه 57 جهانی قرار داشت.

باهوش‌ترین افراد دنیا چه کسانی هستند؟

اگر بخواهیم بیشتر از حد بین‌المللی زوم کرده و برترین هوش را در افراد جهان بررسی کنیم، می‌توانیم به بهره هوشی بالای افراد زیر در طول تاریخ اشاره کنیم:

• بهره هوشی 160 متعلق به بیل گیتس – مؤسس مایکروسافت و ثروتمندترین مرد جهان
• بهره هوشی 205 متعلق به لئوناردو داوینچی – نقاش، مجسمه‌ساز، طراح و مهندس ایتالیایی
• بهره هوشی 210 متعلق به گوته – شاعر، نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان و سیاستمدار آلمانی
• بهره هوشی 185 متعلق به گالیله – منجم و ریاضی‌دان مشهور ایتالیایی

این نمونه‌ها از جمله افرادی بودند که همگی کمابیش با آن‌ها و فعالیت‌هایشان آشنا هستیم. افراد بسیار زیاد دیگری نیز هستند که در گذشته از بهره هوشی بسیار بالایی برخوردار بوده‌اند و هنوز هم افراد مشهور زیادی هستند که  آی‌کیو بالایی دارند. گفته می‌شود پرداختن به هنر و موسیقی می‌تواند بهره هوشی را تقویت کند.

البته نظر دیگری حاکی از آن است که پرداختن به کارهای موردعلاقه و هیجان‌انگیز هم می‌تواند در تقویت آی‌کیو مؤثر باشد. پرداختن به کارهای موردعلاقه در مورد هرکدام از افراد فوق وجود داشته است، بنابراین شاید دلیل هوش بالای آن‌ها، فعالیت‌ها و کانون توجه‌شان باشد.

شاید اگر داوینچی نقاش نمی‌شد، گوته شاعر نمی‌شد، گالیله به رصد کردن ستارگان مشغول نمی‌شد یا اگر بیل گیتس برنامه نویسی یاد نمی‌گرفت، بهره هوشی برتری نصیب آن‌ها نمی‌شد و ما هم هرگز آن‌ها را نمی‌شناختیم!

باهوش بودن چقدر اهمیت دارد؟

در گذشته باهوش بودن بسیار حائز اهمیت بود؛ حتی معلم‌ها براساس ضریب هوشی دانش‌آموزان در مورد آینده آن‌ها قضاوت می‌کردند. خوشبختانه امروز این ‌چنین نیست و تست‌های مشخص کننده ضریب هوشی به اندازه گذشته در نزد مردم مهم نیستند.

لذت باهوش بودن را نمی‌توان انکار کرد؛ مطمئناً شخصی که بداند از ضریب هوشی بالایی برخوردار است، احساس  رضایت بیشتری نسبت به خود خواهد داشت مانند رئیس جمهور فعلی آمریکا (ترامپ) که بسیار به ضریب هوشی بالای خود می‌نازد و مدام هوش خود را با هوش سایر رؤسای جمهور آمریکا در گذشته مقایسه می‌کند.

بنابراین باهوش بودن مهم است اما نه به آن اندازه که تمام جنبه‌های شخصیت ما را در بر بگیرد. نکته مهم‌تر قابل ارتقا بودن هوش است که می‌توان برای تقویت و رشد آن تلاش کرد. البته با اطلاعات عمیق و گسترده‌ای که در دنیای امروز وجود دارد، افراد به‌راحتی می‌توانند مهارت‌های موردنظر خود را فرا بگیرند، بدون اینکه نگران ضریب هوشی خود باشند.

جدول ضریب هوشی

تست‌ها و جدول‌های زیادی برای محاسبه مقدار ضریب هوشی افراد طراحی شده است اما در این مطلب صرفاً به معرفی جدول ضریب هوشی استنفود – بینه می‌پردازیم که توسط لوییس ترمن ارائه شد و بعدها به شکل کاملتر درآمد. این جدول به‌صورت زیر است:

بالاخره ضریب هوشی نرمال چند است؟

اگر دنبال یک جواب صریح هستید تا هوش خود را مورد سنجش قرار دهید و بدانید که یک ضریب هوشی نرمال چند است باید عنوان کنیم که ضریب هوشی 125 برای افراد بسیار ایده‌آل است.

اگر ضریب هوشی شما 125 یا نزدیک به آن (120 الی 130) است، شما از بهره هوشی نرمال و خوبی برخوردار هستید. همانطور که در جدول طبقه بندی ضریب هوشی فوق هم مشاهده می‌کنید، بهره هوشی بین 120 تا 129 در حد برتر قرار دارد. در واقع این جدول ضریب هوشی می‌تواند دید بسیار وسیعی درباره انواع ضریب‌های هوشی مختلف در اختیارمان قرار دهد.

آزمون 7 دقیقه‌ای بدست آوردن ضریب هوشی

آزمون‌های زیادی وجود دارند که با انجام آن‌ها می‌توانید به ضریب هوشی خود یا سن عقلی‌تان پی ببرید. بیشتر این آزمون‌ها کمتر از هفت دقیقه زمان می‌برند اما قابل اعتماد نیستند. بهتر است برای ارزیابی ضریب هوشی خود از تست‌های استاندارد مانند «تست ریون» استفاده کنید.

در تست ریون یک تصویر به شما نشان داده می‌شود که قسمتی از آن خالی است. شما باید یک الگو در سایر تصاویر پیدا کنید تا بتوانید در ادامه آن‌ها جای تصویر خالی را حدس بزنید.

این تست در سال 1936 توسط «جان ریون» طراحی شد که همچنان تا به امروز کاربردی باقی مانده است و شما می‌توانید به راحتی از آن استفاده کنید. سایت‌های زیادی این تصاویر (60 تصویر) را قرار داده‌اند که با مراجعه به آن‌ها می‌توانید ضریب هوشی خود را بدست بیاورید.

چه انتقادهایی به ضریب هوشی وارد است؟

با توجه به اینکه ضریب هوشی در سال‌های اخیر  توسط برخی از محققان رشد شده است، جایگاه خود را در بین جامعه جهانی تا حد زیادی از دست داده است. مهم‌ترین انتقادهایی که به ضریب هوشی وارد شده است به قرار زیر است:

• ضریب هوشی نمی‌تواند تمام توانایی انسان را اندازه بگیرد

تست‌هایی که برای اندازه‌گیری ضریب هوشی افراد وجود دارد، تنها می‌تواند قدرت محاسبه افراد را اندازه بگیرد. این در حالی است که عوامل بسیار زیادی از جمله خلاقیت، توان رهبری و مدیریت، هوش کلامی، استعدادهای هنری و…. همگی در موفقیت افراد نقش دارند. پس ضریب هوشی نمی‌تواند معیار اندازه‌گیری ارزش انسان‌ها باشد.

• ضریب هوشی تفاوت‌های نژادی و قومیتی را در نظر نمی‌گیرد

تست‌های ضریب هوشی براساس استاندارد خاصی طراحی شده‌اند که در آن به تفاوت‌های انسان‌ها مانند سطح فرهنگ، مهارت‌های ارتباطی ملل مختلف، ارزش‌ها و مهارت‌های شناختی بی‌توجه است.

این در حالی است که تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند تاثیر مستقیمی بر مقدار درک و یادیگری انسان‌ها داشته باشد. به ‌علاوه موضوع «باور» در سال‌های گذشته موضوع پیشرفت و عدم پیشرفت انسان‌ها را به‌ شیوه‌ای علمی به اثبات رسانده است. وقتی ملل مختلف عقاید و باورهای مختلفی هم دارند، موفقیت یا عدم موفقیت آن‌ها به باورهایشان برمی‌گردد حتی اگر بسیار باهوش یا بسیار کند ذهن باشند.

• ضریب هوشی موقعیت و شرایط زندگی افراد را در نظر نمی‌گیرد

این مورد یکی از شدیدترین انتقادهایی است که در سطح جهان به اندازه‌گیری ضریب هوشی وارد شده است. نادیده گرفتن مسائل اجتماعی و اقتصادی در اندازه‌گیری آی‌کیو می‌تواند بزرگترین ضعف این سیستم باشد.

آیا کودکی که دچار سوءتغذیه است، می‌تواند به اندازه یک کودک مرفه به تست‌های هوش خوب پاسخ بدهد؟ آیا شاگردان یک مدرسه بدون هیچ امکانات با شاگردان مدرسه‌ای دیگر که از تمام امکانات آموزشی استفاده می‌کنند، قابل مقایسه است؟ تست‌های اندازه‌گیری ضریب هوشی نمی‌توانند پاسخی برای این‌سوال‌ها داشته باشند.

ضریب هوشی یا هوش هیجانی؟

پس از کاهش اهمیت ضریب هوشی یا IQ برای مردم، موضوع EQ (Emotional intelligence) یا هوش هیجانی جذابیت بیشتری برای مردم پیدا کرد. البته با توجه به ویژگی‌های این نوع از هوش، جذابیت آن کاملاً منطقی به نظر می‌رسد.

هوشی هیجانی در واقع اندازه‌گیری سطح اطلاعات و توانایی‌های عاطفی افراد است. شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که اگر در گذشته هوش به ریاضیات نسبت داده می‌شد، در عصر حاضر هوش به احساسات نسبت داده می‌شود. اگر بخواهیم بیشتر در مورد ویژگی‌های EQ بدانیم، باید مهارت‌های زیر را بررسی کنیم:

• خودآگاهی (Self Awareness)

اعتماد به نفس یک فرد، می‌تواند حاکی از خودآگاهی و هوش اجتماعی بالای وی باشد. علاوه بر آن، خودارزیابی، آگاهی و توجه به احساسات و خلق و خوی خود می‌تواند هوش هیجانی افراد را بالاتر ببرد.

شناخت نقاط قوت و ضعف نیز از دیگر خاصیت‌های خودآگاهی در هوش هیجانی است. افرادی که در مقابله با مشکلات و سختی‌ها دوام می‌آورند و ناامید نمی‌شوند، از خودآگاهی بالایی برخوردار هستند که یکی از تکه‌های اصلی پازل هوش هیجانی است.

کنترل احساسات در شرایط سخت مانند از دست دادن عزیزان، شکست‌های عاطفی و …. نیز از خصوصیات خودآگاهی افرادی است که هوش هیجانی بالایی دارند.

• مدیریت عواطف (Managing Emotions)

به مدیریت عواطف، خودمدیریتی یا Self Management هم گفته می‌شود. این مهارت هیجانی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند عصبانیت، استرس، ترس و ناراحتی خود را در برابر دیگران به شیوه درستی کنترل و مدیریت کنند وسبب توسعه فردی در خود شوند.

افرادی که در مواجهه با شرایط دشوار، ضمن حفظ آرامش خود، به فکر ارائه راه‌حل هستند، مدیریت احساسات قوی دارند که نشان از هوش هیجانی بالای آن‌ها است.

• آگاهی اجتماعی (Social Awareness)

آگاهی اجتماعی، در روابط بین فردی نقش بسزایی دارد. فردی که هوش هیجانی بالایی دارد از مهارت آگاهی اجتماعی برخوردار است؛ یعنی می‌تواند با دیگران همدلی کرده و با ایشان در شرایط دشوار کنار بیاید.

این مهارت به‌خصوص در زندگی مشترک افراد نقش بسزایی دارد. البته شناخت احساسات دیگران در کنار شناخت احساسات خود به افراد کمک می‌کند تا بتوانند روابط خوبی را تجربه کنند.

• مهارت‌های اجتماعی (Social Skills)

فردی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار است، می‌تواند به گونه‌ای رفتار کند که هم موجبات رضایت دیگران را مهیا کند و هم خودش راضی و خشنود باشد. اگر فردی تنها در فکر جلب رضایت دیگران باشد، مهارت اجتماعی کافی ندارد.

اگر هم فردی تنها به فکر خودش باشد و عواطف و احساسات دیگران برایش بی‌اهمیت باشد، باز هم از مهارت اجتماعی کافی برخوردار نیست. بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم که رفتار متعادل یک شخص نشان دهنده مهارت‌ اجتماعی بالای وی است.

چرا هوش هیجانی مهم‌تر است؟

افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، می‌توانند در جامعه ارتباطات بهتری برقرار کرده و موفقیت‌های بیشتری کسب کنند. تحقیقات 75 ساله گروهی از دانشمندان غربی نشان می‌دهد که اصلی‌ترین عامل شادی و خوشحالی انسان‌ها در روابط درست آن‌ها نهفته است.

بنابراین برای دستیابی به مهم‌ترین عامل شادی در زندگی، باید روابط درستی ایجاد کنیم و این روابط درست در سایه هوش هیجانی بالا ایجاد می‌شوند. در گذشته تصور می‌شد که ثروت یا شهرت می‌تواند مهم‌ترین عوامل خوشبختی و رضایت از زندگی افراد باشد اما با کشف هوش هیجانی و اصلی‌ترین عامل خوشبختی انسان، این نظریه کاملاً منسوخ شده است.

در واقع در طول تاریخ معاصر افراد زیادی را دیده‌ایم که ضمن داشتن شهرت و ثروت دست به خودکشی زده‌اند. البته منظور از این بحث داشتن روابط زیاد و دوستان متعدد نیست، در واقع داشتن روابط باکیفیت با افراد نزدیک همان عامل شادی اصلی در زندگی است.

نتیجه نهایی

قضاوت کردن در مورد زندگی و آینده انسان‌ها براساس ضریب هوشی آن‌ها بسیار ناعادلانه به ‌نظر می‌رسید. خوشبختانه در عصر حاضر این موضوع به کلی فراموش شده است.

در حال حاضر ضریب هوشی تنها یک معیار برای اندازه‌گیری درک و قدرت یادگیری افراد است. امروزه در برابر ضریب هوشی یا آی‌کیو، ای‌کیو یا هوش هیجانی قرار گرفته است که به راحتی با فراگیری مهارت‌های فردی و اجتماعی قابل بهبود و ارتقا است.

فرزندان فردا می‌توانند به جای پرسیدن سوال درباره اینکه ضریب هوشی چیست و چطور می‌توان آن را بالا برد، می‌توانند مهارت‌های مختلفی همچون : مهارت های ارتباطی  کسب کنند تا بتوانند شادی، آرامش و رضایت بیشتری را در زندگی خود تجربه کنند.