آموزش تکنیک های سنجش و راهکار های تقویت هوش هیجانی

تقویت هوش هیجانی

قطعا می‌دانید که هوش، انواع مختلفی دارد و هر شخص ممکن در یک هوش خاص سرآمد باشد، به همین دلیل است که سیستم‌ها آموزشی خارجی در صورت ضعیف بودن یک دانش آموزی را به کمک سنجش هوش مورد ارزیابی قرار می‌دهند و در شاخه‌ای که استعداد دارد از او استفاده می‌کنند. متاسفانه در ایران پایش درستی بر هوش انسان‌ها صورت نمی‌گیرد و صرفا دانش آموزی که در مدرسه ضعیف باشد، شخص کم هوش شناخته می‌شود.

بسیاری از افراد حتی تا آخر عمرشان هم متوجه استعدادهای خود نمی‌شوند و این موضوع باعث بروز آسیب‌های ذهنی فراوانی می‌شود. حتی برخی از این افراد نمی‌توانند یک شغل مناسب برای خود پیدا کنند و در زندگی شخصی و کاری‌شان دچار آسیب‌های زیادی می‌شوند. هر چند سیستم آموزشی غرب به خوبی استعداد هر شخص را شناسایی کرده و در صنعت، هنر، ورزش و دیگر شاخه‌ها آموزش می‌دهد اما کماکان در برخی از کشورها هیچ نظارتی روی استعدادهای مختلف نیست.

این روزها به کمک تست‌های روان‌شناسی مختلف می‌توانید استعدادها و میزان هوش خود یا فرزندان‌تان را سنجش و تقویت کنید. این موضوع نه تنها شخص را در نظر خودش قدرت‌مند‌تر جلوه می‌دهد بلکه کمک زیادی به تصمیم‌گیری‌ها و دیگر موارد زندگی شخص دارد. اما شاید برای شما هم سوال شده باشد که هوش هیجانی چیست و دقیقا چه کاربردی دارد؟

هوش هیجانی چیست دقیقا چه کاربردی دارد؟

هوش هیجانی یکی از مهم‌ترین انواع هوش است که کمک می‌کند در لحظه، تصمیمات و هیجان درستی از خودتان بروز دهید. حتما برای شما هم پیش آمده است که در یک لحظه حرفی می‌زنید که طرف مقابل‌تان را ناراحت می‌کند و یا ممکن است بارها برای شما پیش آمده باشد که در موقع ضروری عکس العمل و حرکت به‌جا و به موقعی نداشته‌اید.

خوشبختانه هوش هیجانی موضوعی اکتسابی است به این معنا که قابل یادگرفتن است و شما هر چقدر هم که در این هوش ضعیف باشید به کمک تکنیک‌های دکتر ویز می‌توانید آن را اصلاح و تقویت کنید. شاید از خودتان بپرسید که از کجا معلوم که من در هوش هیجانی ضعیف هستم و آیا حتما نیازی به تست‌های روان‌شناسی است یا خیر؟

خیر نیازی به مراجعه حضوری و تست‌های روان‌شناسی نیست؛ در حقیقت شما با پاسخ دادن به چند سوال می‌توانید متوجه شوید که آیا هوش هیجانی‌تان ضعیف است یا خیر؟

در ادامه مهم‌ترین سوالاتی که در تست‌های هوش هیجانی مطرح می‌شود را ذکر کرده‌ایم و اگر پاسخ شما به تمامی این سوالات مثبت است احتمالا باید به فکر تقویت هوش هیجانی‌تان باشید.

آیا زیاد صحبتی می‌کنید که دیگران را ناراحت می‌کند؟

آیا فکر می‌کنید که مردم بیش‌ از حد حساس هستند؟

آیا احساسات پنهان شده‌تان را به صورت یک باره و روی یک شخص خالی می‌کنید؟

تاریخچه کوتاهی از هوش هیجانی

اصطلاح هوش هیجانی برای اولین بار توسط جان دی مایر و پیتر سالووی از دانشگاه بیل مطرح شد. البته در آن زمان این تعریف بسیار ساده‌تر از تعریف امروزی بود و تکامل پیدا نکرده بود. این دو شخص در تعریف هوش هیجانی عبارت زیر را به کار بردند:

هوش هیجانی یک توانایی است که به کمک آن شخصیت، نیاز، خواسته و روش‌های بروز احساسات برای هر شخص را درک می‌کنیم.

این تعریف رفته رفته کامل شد و به شکل امروزی درآمد، البته در سال‌های قبل‌تر نیز دانشمندان و فیلسوف‌های بزرگی در مورد هوش هیجانی نظرات مختلفی داده بودند اما اسمی از هوش هیجانی نبرده بودند به همین خاطر هوش هیجانی در سال‌های بسیار دور به شکل امروزی تعریف نشده بود اما صحبت‌هایی در مورد آن می‌شد.  

تفاوت هوش هیجانی و IQ

شاید شما هم تا قبل از این مطلب هوش هیجانی و آی‌کیو را دو چیز یکسان تصور می‌کردید اما در حقیقت این گونه نیست و این دو مورد کامل با یکدیگر تفاوت دارند. در حقیقت هوش هیجانی همان درک احساسات، نیازها و شرایط دیگران است در حالی که آی کیو همان هوش عادی و معمولی است که در مدارس آن دانش آموزان را به خاطر آن تشویق یا تنبیه می‌کنند. قطعا شما هم افرادی را در کنار خود می‌شناسید به طوری که آی کیوی بسیار بالایی دارند اما در زندگی موفق نیستند.

یکی از مهم‌ترین علت‌هایی که برخی از افراد در زندگی‌شان موفق نیستند همین نداشتن اطلاعات کافی در مورد هوش هیجانی است. همان طور که در قسمت‌های بالا گفته شد هوش هیجانی یک موضوع اکتسابی نیست و کاملا قابل تغییر است پس اگر احساس می‌کنید هوش هیجانی شما به اندازه کافی قوی نیست بهتر است هر چه سریع‌تر به فکر بهبود آن باشید.

موفقیت در زندگی زمانی حاصل می‌شود که هوش هیجانی و آی کیو در کنار هم وجود داشته باشند، در حقیقت نبود هر کدام از این هوش‌ها می‌تواند مشکلات بسیار جدی برای شما به وجود بیاورد. مشکلات مربوط به هوش هیجانی آن‌قدر در زندگی‌‌های امروزی زیاد شده است که علت بسیاری از طلاق‌ها هم کافی نبودن همین هوش هیجانی عنوان شده است.

آموزش و تقویت هوش هیجانی در دوران کودکی

آموزش هوش هیجانی در هر سن و سالی ممکن است و حتی بسیاری از افراد بالای ۶۰ سال هم به سراغ یادگیری هوش هیجانی می‌روند اما بهترین زمان برای سنجش و تقویت هوش هیجانی سنین کودکی و نوجوانی است زیرا سبب توسعه فردی نیز می شود. در سنین کم ذهن شخص در آماده‌ترین حالت ممکن است و شما به راحتی می‌توانید مشکلات مربوط به هوش هیجانی شخص را برطرف کنید. 

هوش هیجانی می‌تواند نقطه عطفی برای رسیدن به موفقیت و مثبت اندیشی در اشخاص باشد پس اگر فرزندی دارید بهتر است حتما برای سنجش هوش هیجانی او، به مراکز معتبر مراجعه کنید تا این هوش تقویت شود. البته تمرین‌هایی هم برای تقویت هوش هیجانی در سطح اینترنت وجود دارد اما ممکن است همه این تمرین‌ها برای فرزند شما مناسب نباشد. پس در نظر داشته باشید که بهترین زمان برای آموزش و تقویت سنجش هوش هیجانی دوران کودکی است.

مهم‌ترین تکنیک‌ها برای تقویت هوش هیجانی

همان طور که گفته شد تکنیک‌ها و تمرین‌هایی برای تقویت هوش هیجانی وجود دارد که در صورت استفاده کردن از آن‌ها می‌توانید به نتیجه دلخواه‌تان برسید. البته اگر به هر دلیلی به نتیجه دلخواه‌تان نرسیدید بهتر است به مرکز مشاوره دکتر ویز مراجعه کنید تا بررسی دقیق‌تری صورت گیرد اما در حالت کلی این تکنیک‌ها می‌توانند نتایج بسیار خوبی برای تقویت هوش هیجانی شما داشته باشند. در ادامه این مطلب چند تکنیک برای تقویت هوش هیجانی مطرح می‌کنیم که می‌تواند کمک زیادی به شما داشته باشد.

۱ـ مشاهده و تحلیل درست اتفاقات اطراف

اگر می‌خواهید هوش هیجانی شما به بهترین شکل آموزش ببینید باید تحلیل‌گر و مشاهده‌گر خوبی باشد. بسیاری از مشکلاتی که برای شما به وجود می‌آید به این خاطر است که شما مشاهده‌گر خوبی نیستید و تحلیل درست و به جایی از اتفاقات پیرامون‌تان ندارید. وقتی از اتفاقات اطراف‌تان به خوبی مطلع نیستید نباید انتظار یک رفتار درست از خودتان داشته باشید.

همیشه سعی کنید اتفاقات پیرامون‌تان را به خوبی تحلیل کنید تا بهترین عمل‌کرد را داشته باشید. پس به عنوان تمرین سعی کنید برای یک هفته تمامی اتفاقات اطراف‌تان را یادداشت کنید و آن‌ها را بررسی کنید تا بتوانید بهترین عمل‌کرد را داشته باشید.

این مشاهده باید در محل کار، محل زندگی و دیگر مکان‌های پر رفت و آمد شما باشد. وقتی بعد از یک هفته به نتیجه مثبتی رسیدید مطمئن می‌شوید که مشاهده دقیق اتفاقات پیرامون چقدر در رفتار شما تاثیرگذار است.

۲ـ شنونده خوبی باشید

یکی دیگر از تمرین‌هایی که می‌توانید برای تقویت هوش هیجانی صورت دهید این است که شنونده خوبی در محیط اطراف‌تان باشید. شنونده بودن در محیط اطراف به شما کمک می‌کند تا بتوانید بهترین تصمیم در لحظه را بگیرید. معمولا کسانی که پرحرف هستند نمی‌توانند هوش هیجانی‌شان را تقویت کنند چرا که دائما ذهن‌شان به دنبال این است که فرصتی برای صحبت کردن داشته باشد.

یکی از بهترین تمرین‌ها برای چنین موقعی، تمرین صحبت نکردن در جمع است، به مدت یک هفته سعی کنید در جمع‌ها کمتر صحبت کنید تا ذهن شما به یک آرامش نسبی برسد و سپس سعی کنید در همان جمع شنونده خوبی باشید. شنونده بودن نه تنها در تقویت هوش هیجانی تاثیر بسیار زیادی دارد بلکه کمک زیادی به افزایش اطلاعات شما می‌کند.

همچنین صحبت کردن به میزان کم و مشخص باعث می‌شود تا شما به عنوان یک شخص فروتن شناخته شوید. فروتن بودن شما در یک جمع فرصت خوبی برای تمرکز شما روی حرف‌های دیگران است. کافی است این مهارت‌ را برای یک هفته تمرین کنید تا نتایج فوق العاده آن را ببینید.

۳ـ افزایش خودآگاهی برای رسیدن به درک بالاتر

شما باید توانایی زیادی در درک مهارت‌های شخصی‌تان داشته باشید چرا که بدون داشتن درک درستی از مهارت‌ها و اخلاقیات خودتان نمی‌توانید دیگران را درک کنید و در نتیجه هوش هیجانی شما به میزانی که می‌خواهید رشد پیدا نمی‌کند.

هوش هیجانی یکی از مهم‌ترین موضوعات وابسته به درک خودتان است، پس سعی کنید به بهترین نحو خودتان را بشناسید و تمامی اخلاقیات و ویژگی‌های بد و خوب‌تان را درک کنید.

برای برداشتن اولین گام افزایش خودآگاهی می‌توانید ویژگی‌ها بد و خوب‌تان را روی یک تکه کاغذ یادداشت کنید، از دیگران هم بخواهید که ویژگی‌های بد و خوب شما را روی یک تکه کاغذ یادداشت کنند. این کار باعث می‌شود در کمترین زمان ممکن ویژگی‌های بد را از خودتان جدا کنید و به درک بهتری از خودتان برسید.

۴ـ پاسخ دادن در زمان مناسب را برای مسولیت‌پذیر شدن تمرین کنید

برای این که بتوانید هوش هیجانی خود را تقویت کنید انجام این تمرین الزامی است، شما باید سعی کنید در بهترین و مناسب‌ترین زمان پاسخ و ری‌اکشن نشان دهید. بسیاری از حرف‌ها و پاسخ‌ها با ده دقیقه دیر و زود شدن تاثیر کلامی خود را از دست می‌دهند به همین خاطر شما برای پاسخ به هر سوال یا هر صحبتی تنها چند لحظه فرصت دارید.

برای تقویت این مهارت جمع‌های خانوادگی بهترین ممکن است. سعی کنید در بهترین حالت پاسخ سوال دیگران را بدهید و اگر از زمان مشخص شده‌تان رد شد سعی کنید از پاسخ دادن خودداری کنید. شاید همین خودداری کردن از پاسخ دادن در شروع کار بسیار سخت باشد اما با تمرین چند هفته‌ای آن می‌توانید به تاثیر بالای آن در تقویت هوش هیجانی‌تان پی ببرید.

۵ـ احساسات دیگران را درک کنید

حتما نیاز نیست که یک مشاور یا روان‌شناس خبره باشید تا احساسات دیگران را درک کنید. شما به عنوان یک همسر، پدر، مادر و دوست باید بتوانید احساسات اطرافیان‌تان را به خوبی درک کنید.

این موضوع کمک می‌کند تا شنونده خوبی باشید و دیگران حرف‌های‌شان را بدون تعارف با شما مطرح کنند. مشاهده و شنیدن شفاف خواسته‌های دیگران باعث می‌شود شما تحلیل بهتری از اتفاقات اطراف‌تان داشته باشید و این موضوع قطعا کمک بزرگی به تقویت هوش هیجانی شما می‌کند.

۶ـ احساسات خودتان را هم درک کنید

درک احساسات‌ شخصی خودتان باعث می‌شود تا بتوانید درک بهتری از شخصیت خودتان داشته باشید و در نتیجه به افزایش هوش هیجانی شما منجر می‌شود. تقویت هوش هیجانی به کمک راه‌کارهای مختلفی امکان‌پذیر است اما باید صبر داشته باشید و برای افزایش هوش هیجانی‌تان باید حداقل ۵ مورد از راه‌کارهای ارائه شده در این مطلب را انجام دهید. درک احساسات شخصی‌تان شاید در ابتدا کار سختی به نظر بیاید اما با تمرین و نوشتن افکار و احساسات‌تان می‌توانید نتیجه خوبی بگیرید.

۷ـ تنظیم عواطف

شما در مواجهه با اتفاقات مختلف باید سعی کنید عواطف خود را کنترل کنید، عدم کنترل بر این عواطف باعث ناراحتی دیگران می‌شود و از طرفی هوش هیجانی شما را هم از مسیر پیشرفت خارج می‌کند. تنظیم عواطف به این معنا است که شما در مواجهه با هر موضوعی بتوانید به اندازه مشخص واکنش نشان دهید. بروز بیش‌ از حد عواطف و بروز کمتر از حد عواطف می‌تواند تاثیرات زیادی بر زندگی کاری و شخصی شما داشته باشد.  

جمع‌بندی

تقویت هوش هیجانی برای داشتن یک زندگی خوب لازم است. ترکیب هوش هیجانی و آی‌کیو می‌تواند ضامن موفقیت شما در زندگی شخصی باشد. زندگی شخصی شما در هر زمان تحت تاثیر این دو مورد است. برای تقویت هوش هیجانی در مطلب بالا تمرین‌ها و روش‌های منحصر به فردی گفته شد اما چنان‌چه این تمرین‌ها برای شما کافی نبود می‌توانید به یک مشاور مراجعه کنید و به شکل تخصصی‌تری مشاوره دریافت کنید.

تقویت و افزایش هوش هیجانی موضوعی است که نیاز به زمان دارد و این گونه نیست که شما در یک ماه یا دو ماه به هوش هیجانی ایده آل خود برسید. البته بهینه کردن برخی از روش‌های افزایش هوش هیجانی تاثیر زیادی بر این موضوع دارد. استانداردترین زمان برای مشاهده نتیجه افزایش هوش هیجانی، سه ماه است. شما در این سه ماه فرصت دارید تا به کمک مهارت‌ها و تمرین‌های ذکر شده در قسمت‌های قبل هوش هیجانی‌تان را افزایش دهید.