همه ما در زندگی با مسائل کوچک و بزرگی مواجه میشویم که لازم است برای آن ها راه حل درست و منطقی داشته باشیم. اما گاهی افراد از این مهارت برخوردار نیستند و در نتیجه در هنگام بروز مسائل نمیتوانند تصمیم درستی بگیرند. حل مسئله چیست؟ حل مسئله مهارتی است که تمام افراد باید نسبت به آن دانش کافی داشته باشند تا در هنگام بروز مشکلات مختلف نظیر مشکلات کاری، روابط عاطفی، مشکلات خانوادگی، مشکلات تحصیلی و … درمانده نشوند و بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند.
بهترین دوران برای یادگیری مهارت حل مساله در دوران مدرسه و دانش آموزی است تا افراد بتوانند در آینده و در سنین بالاتر هنگام بروز مشکلات بهترین راه حل را انتخاب و آن را حل کنند. در این مقاله قصد داریم شما را به طور کامل با حل مسئله و مهارت حل مسئله آشنا سازیم همچنین به شما راهکارهایی برای یادگیری مهارت حل مساله آموزش دهیم.
حل مساله چیست؟
تعریف حل مسئله چیست ؟ حل مساله (Problem solving) مهارتی است که به ما در حل مسائل زندگی کمک میکند. به کمک این مهارت ما قادر هستیم بهترین تصمیم را در هنگام بروز مسائل بگیریم. افرادی که از توانایی حل مساله برخوردار هستند معمولا در کارهای خود موفقتر بوده و از شادی بیشتری در زندگی برخوردار هستند. همچنین عزت نفس بالا از ویژگی های این افراد است.
افرادی که مهارت حل مساله را به خوبی فرا گرفته باشند از مشکلات به عنوان پلی برای پیشرفت استفاده میکنند و آن ها را فرصتی میدانند که در شکوفایی استعداد آن ها موثر است. این افراد معمولا با ارائه بهترین راه حل قدرت ذهن خود را پرورش داده و در نتیجه افراد خلاقی هستند.
افراد در برخورد با بروز مسئله چند دسته هستند؟
هنگامی که مساله ای رخ میدهد همه افراد یکسان با آن برخورد نمیکنند و در نتیجه برخی ممکن است به مواد مخدر و یا مشروبات الکلی روی بیاورند که به این واکنش ها واکنش ناسازگاری میگویند و عملا راه حلی بیهوده و غیر عقلانی است.
همچنین ممکن است برخی دیگر نیز سعی کنند با مساله کنار آمده و هیچ اقدامی برای حل آن نمیکنند که به این دسته از واکنش افراد واکنش سازگارانه میگویند.
اما سومین گروه معمولا با برنامه ریزی دقیق و تلاش بسیار و در عین حال صبر و حوصله کافی با مسائل مقابله کرده و آنها را حل میکنند که به این گروه افراد مساله مدار میگویند. ان افراد از مهات حل مسئله بالایی برخودار هستند. همه افراد میتوانند از این مهارت برخوردار باشند فقط کافی است که خودشان انتخاب کنند.
علل نداشتن مهارت حل مساله
متاسفانه بسیار از افراد مهارت حل مسئله را به خوبی یاد نگرفته اند و توانایی حل مساله آنها پایین است این در حالی است که خودشان نسبت به این موضوع بی اطلاع هستند و هنگامی که مساله ای رخ می دهد نمی توانند راه حلی درست و منطقی برای آن انتخاب کنند از جمله دلایل این ناتوانی در حل مساله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شخص نمی تواند علت اصلی بروز مشکل را پیدا کند و عواملی که موجب شده اند مشکل به وجود بیاید را نمی شناسد.
- برخی دیگر در حل مساله بسیار عجول هستند و این باعث می شود تصمیم درستی نگیرند و نتوانند بهترین راه حل را انتخاب کنند.
- برخی افراد فقط از الگوهای علمی استفاده میکنند به این معنا که در هنگام بروز مساله تفکر نمیکنند و فقط راه حلهایی که برای حل مساله وجود دارد را به کار میبرند نه بهترین راه حل.
گامهای حل مساله
اگر هنگام بروز مسائل چهار گام زیر را به همراه پرسشگری بدانید در حل آنها به شما کمک بسیار زیادی خواهد نمود. چهار گام اصلی حل مساله به شرح زیر است.
1: علل بروز مسئله
ابتدا لازم است شما بتوانید علل مختلف حل مسئله را پیدا کنید. یک مساله ممکن است علل بسیار زیادی داشته باشد اما شما باید سعی کنید با داشتن اطلاعات کافی و پرسیدن از افرادی که در حل آن مشکل تخصص کافی دارند اصلی ترین علل ایجاد آن مشکل را بیان کنید.
2: انتخاب بهترین راه حل
برای حل یک مساله راه حلهای متفاوتی وجود دارد اما شما باید قادر به انتخاب مناسب ترین راه حل باشید. برخی گمان میکنند برای حل یک مساله فقط یک راه دارند ولی این اشتباه است. شخص باید فکر خلاقی داشته باشد تا بتواند راه حلهای جدیدی پیدا کرده و بهترین راه حل را انتخاب کند.
3: انتخاب بهترین راه حل
هنگامی که راه حلهای مختلفی را پیدا کردید لازم است به بررسی آن ها بپردازید. پس از بررسی دقیق از جنبه های مختلف میتوانید بهترین راه حل را انتخاب کنید در واقع در این مرحله شما محدود هستید که فقط یک راه را انتخاب کنید. پس باید اطلاعات کافی داشته و بتوانید بهترین راه را انتخاب نمایید.
4: اجرای روش انتخاب شده و بازبینی آن
اکنون شما بهترین راه حل را از بین چندها روشی که به ذهن شما رسیده است انتخاب کرده اید. حال باید بتوانید آن را اجرایی کرده و به پیامدهای آن توجه نمایید. آیا بعد از اجرای این راه حل واقعا مشکل حل شده است؟ از نتیجه رضایت دارید؟ اگر جواب منفی است باید مجددا مراحل را طی کنید تا بتوانید روش منطقی تری برای آن پیدا کنید. در واقع حل یک مساله زمانی انجام شده است که دیگر مساله ای در کار نباشد و برای شما دردسر نداشته باشد.
عوامل موثر بر حل مساله
هنگامی که مساله ای برای شما به وجود می آید، عواملی میتوانند در حل آن اثرات مطلوب یا نامطلوب بگذارند که در ادامه سعی کردیم مهمترین این عوامل را برای شما بیان کنیم.
داشتن اطلاعات و آگاهی
یکی از مسائلی که در حل مساله مهم است داشتن آگاهی در مورد حل آن مساله است. فراموش نکنید حل یک مساله مستلزم دانش و آگاهی بسیار زیاد در مورد آن مساله و راه حله ای موجود است. مثلا اگر رتبه ده هزار را در کنکور کسب کرده اید باید اطلاعات کافی در مورد انتخاب رشته داشته باشید تا بتوانید رشته ای که بیشتر دوست دارید را انتخاب کنید.
فشار اجتماعی
یکی دیگر از مسائلی که در فرایند حل مساله میتواند تاثیر داشته باشد فشارهای اطرافیان در هنگام بروز مشکلات است که می تواند در حل مساله و انتخاب راه حل مناسب تاثیر بگذارد.
موقعیت شخص
موقعیتی که شخص در آن قرار گرفته است نیز می تواند در تصمیمگیری او مداخله کند و تاثیر داشته باشد. مثلا وقتی شخصی در جمعی که سیگاری هستند قرار گیرد ممکن است نتواند درخواست دوستان خود را رد کند سیگار مصرف کند.
راهکارهایی برای یادگیری مهارت حل مساله
داشتن راه حل برای افزایش مهارت حل مساله از اهمیت بسیار زیادی برخودار است که موجب پیشرفت و هک رشد نیز می شود. ما تلاش کردیم برای شما راهکارهایی را بیاوریم که با استفاده از آن ها میتوانید مهارت حل مسئله خود را در هنگام بروز مشکلات افزایش دهید.
در هر شرایطی تامل و تدبر کنید
هنگامی که میخواهید مساله ای حل کنید در هر شرایطی حتی بدترین شرایط تامل کنید تا هر کاری که انجام میدهید را به خاطر بسپارید. همچنین میتوانید هر آن چه برای حل مساله انجام داده اید یادداشت کنید تا بتوانید به دیگران آن را یاد دهید و یا در موقعیتهای مشابه برای حل مسائل از آن استفاده کنید.
همیشه طالب علم باشید
در هر زمینه ای که فعالیت می کنید ممکن است با مسائل گوناگونی مواجه شوید. یک نکته را هیچ وقت فراموش نکنید برای همیشه یک دانش آموز باشید و دائما سعی کنید چیزهای جدید یاد بگیرید تا بتوبانید به توسعه فردی دست پیدا کنید. فراموش نکنید موفقیت حد و مرزی ندارد و باید مهارت های خود را روز به روز افزایش دهید تا بتوانید مسائل گوناگون را حل کنید.
داشتن خلاقیت
یکی دیگر از مهارت هایی که باید داشته باشید و بتوانید به کمک آن حل مساله انجام دهید داشتن خلاقیت است. سعی کنید قدرت خلاقیت خود را با تمرین فزایش دهید. فراموش نکنید این مهارت یاد گرفتنی است و میتوانید با استفاده از روش های علمی مانند طوفان فکری خلاقیت خود را افزایش دهید. فراموش نکنید یک ایده حتی اگر خیلی پوچ هم به نظر بیاید می تواند در توانایی و افزایش خلاقیت شما موثر باشد پس ایدهها و افکار خود را سرکوب نکنید.
خود را سرزنش نکنید
هنگامی که در برخورد با مسائل نمیتواند آن را حل کنید به هیچ وجه خود را سرزنش نکنید. این در حالی است که همین سرزنش موجب میشود نتوانید مشکلات خود را حل کنید و خودش ایجاد دشواری میکند. همیشه سعی کنید در هنگام بروز مشکلات از دور به قضیه نگاه کنید. یعنی عقب نشینی کنید و به دنبال راه حل باشید.
تغییر دادن دیدگاه خود
سعی کنید هنگام بروز مسائل با دید روشن بینانه تری به قضیه نگاه کنید. همچنین اگر بتوانید از دید دیگران به مساله نگاه کنید میتواند راه حل منطقی تری انتخاب کنید.
مشورت با دیگران
هنگامی که یک مساله یا مشکل برای شما به وجود می آید مکن است شما نتوانید به صورت منطقی قضیه را استدلال کنید بنابراین سعی کنید از دیگران کمک بگیرید تا بتوانند به شما دید بهتری بدهند. همچنین مشورت گرفتن از افرادی که ممکن است قبلا با مسالهای مشابه برخورد کرده اند نیز راه حلی درست و منطقی به نظر می آید. سعی کنید همیشه با همکاران خود در ارتباط بوده و در هنگام بروز مسائل از آنها کمک بگیرید.
مراقب سلامت خود باشید
فراموش نکنید اگر سلامتی جسمی شما به خطر بیفتد نمیتوانید به خوبی کار کنید. در نتیجه لازم است مراقب سلامت خود باشید. از کار کردن بیش از حد و نشستن پشت میز در طولانی مدت بپرهیزید و در کنار تغذیه سالم از ورزش کردن غافل نشوید. همچنین فراموش نکنید خواب کافی برای مغز شما ضروری است تا بتوانید به خوبی از آن استفاده نمایید.
ساده سازی مسائل
برای هر یک مساله سعی کنید تا جایی که امکان دارد مساله را به ساده ترین حالت ممکن در آورده و سپس آن را حل کنید. سپس لازم است اقداماتی که باید برای حل مساله انجام دهید را یادداشت و بازبینی کنید.
مساله برای شما یک فرصت است
فراموش نکنید مهارت حل مساله موجب میشود شما در کارها موفقیت بیشتری به دست آورید. فراموش نکنید هنگام حل مساله یکی از مهم ترین مسائل طرز فکر شما است. اگر در هنگام بروز مشکل ناامید شوید و یا در حدی مضطرب شوید که نتوانید تصمیم بگیرید نمیتوانید آن را نیز حل کنید. بنابراین سعی کنید نگرش خود را در مورد مسائل تغییر دهید و به آن ها به منزله فرصتی برای پرورش خلاقیت و یادگیری نگاه کنید.
شجاع باشید
یکی از مواردی که در هنگام بروز مساله نباید آن را فراموش کنید این است که شما که هستید و چرا الان با این مشکل مواجه اید؟ سعی کنید شجاعت داشته باشید و اصالت خود را به خود یادآوری کنید. فراموش نکنید این مشکل شما است و هیچ کس به اندازه شما نمیتواند آن را به خوبی بشناسد و حل کند.
تعهد به خود
سعی کنید در هنگام بروز مشکلات نسبت به حل مساله متعهد بوده و پس از طی مراحل لازم تا آخر ایدههای خود را اجرایی کنید تا بتوانید نتیجه آن را ببینید.
واقع بین بودن
سعی کنید هنگامی که با یک مساله موجه هستید از احساساتی عمل کردن خودداری نموده و به طور منطقی به قضیه نگاه کنید.
صبر کنید و زود قضاوت نکنید
برخی افراد هنگامی که با مساله ای در کار یا زندگی خود مواجه میشوند سرسری تصمیم میگیرند و اتفاقا بدترین تصمیم را هم عملی میکنند. سعی کنید با صبوری اقدام به حل مساله کنید و با قضاوت زودهنگام خیلی سریع انتخاب نکنید.
نترسید و اشتباهات خود را بپذیرید
سعی کنید از انتخاب یک روش جدید برای حل مساله اصلا نترسید زیرا ترس موجب میشود نتوانید تصمیم درستی بگیرید. همچنین خود را به عنوان یک انسان که گاهی ممکن است اشتباه کند بپذیرید و اگر راه حلی که انتخاب کرده بودید عملی نشد و یا نتیجه نداد خود را سرزنش نکنید و به دنبال راه های بهتری باشید.
سخن پایانی
همه ما در هر جایگاهی که قرار داشته باشیم ممکن است روزانه با مسائل گوناگونی مواجه شویم و این امری طبیعی است اما آن چه حائز اهمیت است نحوه برخورد ما با مسائل است.
برای حل مساله لازم است افراد از مهارت حل مسئله برخوردار باشند تا بتوانند بهترین تصمیم را در بهترین زمان ممکن عملی کنند و از یک مساله در جهت پیشرفت خود و ارتقای استعدادهای خود استفاده نمایند. داشتن اطلاعات کافی در مورد راهکارهای حل مسئله برای هر شخصی ضروری است تا بتواند بهترین تصمیم را بگیرد. در این مقاله تلاش کردیم به شما چندین راهکار برای حل مسئله یاد دهیم که امیدوارم بتوانید از آنها استفاده کنید.
