مدیریت مالی شخصی به معنی اداره کردن درست زندگی از نظر مالی است. کنترل هزینه‌ها یکی از مهم‌ترین اصول مدیریت مالی است که آگاهی از آن برای هر فرد لازم است. ابزارهای زیادی برای کنترل و مدیریت مالی شخصی افراد وجود دارد که شما می‌توانید به کمک آن‌ها برنامه شخصی خود را به‌صورت کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برنامه‌ریزی کنید.
در این مطلب می‌خواهیم به صورت کلی مدیریت مالی شخصی و ابزارهای لازم برای آن را مورد بررسی قرار دهیم. شما می‌توانید به کمک همین اطلاعات در زمینه مدیریت مالی خود گام برداشته و در نهایت استقلال مالی خود را رقم بزنید.
مدیریت مالی شخصی چیست؟
علم مدیریت دارایی‌ها، درآمد، اموال، پس‌اندازها و هزینه‌های زندگی شخصی یک فرد را «مدیریت مالی شخصی» گویند. شما تنها زمانی می‌توانید یک مدیریت مالی شخصی موفق داشته باشید که اصول درست این نوع از مدیریت را فرا بگیرید.
شاید تصور کنید مدیریت مالی کار سختی است؛ اما با توجه به میل غریزی انسان به داشتن برنامه‌ریزی برای درآمدها، فراگیری این علم به‌راحتی امکان‌پذیر است. در کشورهای توسعه یافته، مدیریت مالی شخصی مانند مدیریت مالی برای کسب و کار بخشی از واحدهای ضروری درسی کودکان و نوجوانان است.
در واقع درست تر آن است که علم مدیریت مالی از سنین پایین به فرزندان آموزش داده شود تا ایشان با رسیدن به سن بزرگسالی بتوانند اولین درآمدهای خود را نیز به درستی مدیریت کنند. این امر نه تنها در زندگی شخصی افراد تحول شگرفی ایجاد می‌کند، بلکه باعث پیشرفت جامعه نیز می‌شود.
مدیریت مالی شخصی همچنین یکی از واحدهای درسی رشته اقتصاد در سطح آکادمیک است که دانشجویان ایرانی این رشته مؤظف به گذراندن این واحد درسی هستند.
اگر چه مدیریت مالی بیشتر از سایر علوم در زندگی ما کاربرد دارد، اما اهمیت آن برای جوانان ایرانی در اولویت قرار ندارد. افرادی که این موضوع را جدی می‌گیرند، می‌توانند رفاه مالی و تحقق اهداف مالی خود را در طی چند سال رقم بزنند.
این در حالی است که برخی از افراد حتی با رسیدن به سن بالا، هنوز هم درگیر ساده‌ترین هزینه‌های زندگی‌شان هستند. فاصله ناتوانی مالی تا رسیدن به حد اعلای مالی، در دانش مدیریت مالی شخصی و پس از آن نیز در مدیریت مالی خانواده قرار دارد.
چطور می‌توان به مدیریت مالی شخصی رسید؟
همانطور که اشاره کردیم، برای دست یافتن به مدیریت مالی شخصی باید روش‌ها و اصول این نوع از مدیریت را فرا بگیرید. اگرچه هرکس بسته به ذهنیت، سبک زندگی و سبک کاری خود می‌تواند اصول و قوانین مشخصی برای مدیریت مالی شخصی‌اش داشته باشد، اما یک سری اصول اولیه قرار دارند که با الگو گرفتن از آن‌ها می‌توانید قدم‌های اولیه و اساسی مدیریت مالی خود را بردارید.
برای درک بهتر این موضوع می‌توانیم به بررسی زندگی مالی دو مرد جوان اشاره کنیم. تصور کنید آقای الف فردی است که اعتقادی به مدیریت مالی ندارد و معتقد است که خودش می‌داند چگونه برای درآمدش حساب و کتاب کند. آقای ب هم فردی هم سن‌وسال و هم‌موقعیت آقای الف است که می‌خواهد یاد بگیرید مدیریت مالی شخصی خود را برعهده بگیرد.
پس از گذشت چند سال آقای الف توانسته است ازدواج کند، خانه خوبی رهن کند و یک ماشین معمولی بخرد. او همچنان برای امرارمعاش در یک اداره دولتی کار می‌کند و هنوز هم شعارش آن است که خود می‌داند چگونه حسابش را مدیریت کند.
آقای ب نیز پس از گذشت این چند سال، ازدواج کرده است و یک خانه متوسط خریده است. ماشین معمولی خود را فروخته و تصمیم دارد تا چند ماه آینده یک ماشین مدل بالاتر برای خود و خانواده‌اش تهیه کند. حالا این نیز بگذرد.
آقای الف و ب به سن 50 سالگی می‌رسند و فرزندان دانشجو دارند. آقای الف دارایی محدودی دارد و مجبور است آن را نیز برای تأمین هزینه تحصیل فرزندانش بفروشد.
آقای ب فرزندان خود را به دانشگاه‌های برتر فرستاده و می‌خواهد کم‌کم خود را بازنشسته کند و باقی عمر خود را با همسرش در طبیعت و سفر بگذراند.
میان زندگی این دو فرد تفاوت‌هایی وجود دارد. تنها چیزی که این تفاوت را ایجاد کرده، مدیریت مالی آقای ب است. البته در این مثال، آقای ب، یک مدیریت مالی متوسط را در زندگی خود ایجاد کرده بود. اگر مدیریت مالی شخصی در حد اعلا رعایت شود، می‌تواند نتایج شگفت‌انگیزتری را برای افراد رقم بزند. پس با ما همراه بمانید تا شیوه مدیریت مالی صحیح را بررسی کنیم.
5 قدم تا رسیدن به مدیریت مالی شخصی
با اطمینان می‌توان گفت که اگر مدیریت مالی شخصی وجود نداشته باشد، افراد هرگز نمی‌توانند به اهداف مالی خود دست پیدا کنند؛ چرا که اصلاً نمی‌توانند هدفی برای خود در نظر بگیرند.
افرادی که در دام اخبار بد اقتصادی گرفتار می‌شوند، مدیریت مالی شخصی را امری بی‌فایده می‌دانند و آن را در کشوری با نرخ تورم بالا مثل ایران بی‌نتیجه می‌دانند.
اگرچه نمی‌توان منکر شرایط بد اقتصادی جامعه‌مان شویم، اما حتی در بدترین شرایط ممکن هم می‌توان به کمک مدیریت مالی درست، به نتایج مالی خوبی دست پیدا کرد. اگر می‌خواهید یاد بگیرید منابع مالی خود را به شکلی درست مدیریت کنید، قدم‌های زیر را دنبال کنید:
دخل و خرج‌تان را یادداشت کنید
اگر ندانیم درآمد خود را صرف چه چیزهایی می‌کنیم، نمی‌دانیم چه هزینه‌های ضروری و غیرضروری در زندگی‌مان داریم. یادداشت کردن مقدار درآمد و تمام هزینه‌های ماهانه اولین قدم در جهت رسیدن به مدیریت مالی صحیح است.
شما می‌توانید با بررسی یادداشت‌های خود به عادت‌های خوب و بد مالی خود پی ببرید. آن‌گاه عادت‌های بد را ترک کرده و عادت‌های خوب را تقویت کنید. عادت‌های بد مالی می‌تواند شامل خرج‌های بیهوده، خریدهای ناگهانی، خرج‌کردن بخاطر پُز دادن، چشم و هم‌چشمی، خریدهای سنگین، قرض گرفتن و … باشد.
از جمله عادت‌های خوب مالی هم می‌توان به پس‌انداز کردن اشاره کرد. پس‌انداز نه تنها یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدیریت مالی است، بلکه وسیله رسیدن شما به استقلال و بی‌نیازی کامل مالی است.
اگر بتوانید هزینه‌های غیر ضروری زندگی مانند خریدهای بی‌مورد را حذف کرده و مقدار آن را به پس‌انداز‌های خود اضافه کنید، بزرگترین قدم را در راه رسیدن به مدیریت مالی شخصی خود برداشته‌اید.
با رسیدن پس‌اندازتان به یک حد قابل قبول، باید آن را در مسیر مطمئنی سرمایه‌گذاری کنید. سرمایه‌گذاری در املاک، بورس و بازار کالا از جمله سرمایه‌گذاری‌های خوب و رایج در کشورمان هستند.
البته برای سرمایه‌گذاری باید حتماً باید با افراد متخصص در این زمینه‌ها مشورت کنید تا دچار ضرر نشوید اما می توانید با مطالعه مقاله ” سرمایه گذاری مطمئن با سود بالا ” با راه های درست آن آشنا شوید. رسیدن به چنین جایگاهی از یادداشت کردن دخل و خرج‌تان شروع می‌شود. پس پیشنهاد می‌کنم از همین امروز هزینه‌های کوچک و بزرگ خود را یادداشت کرده و ماه بعد آن را ارزیابی کنید.
برای خود اهداف مالی تعیین کنید
پس از برداشتن قدم مهم اول برای رسیدن به مدیریت مالی شخصی صحیح، نوبت به هدف‌گذاری مالی می‌رسد. این مرحله را می‌توان جذاب‌ترین مرحله رسیدن به مدیریت مالی در نظر گرفت؛ چرا که تعیین هدف برای آینده با اشتیاق درونی فراوانی همراه است.
شما می‌توانید اهداف کوتاه‌مدت تا بلندمدت مالی خود را برای چند ماه یا چند سال آینده تعیین کنید. اهداف کوتاه‌مدت می‌تواند شامل خرید وسایل منزل، وسایل شخصی موردعلاقه، ماشین، سفرهای تفریحی داخلی یا خارجی، خرید ملک کوچک یا …. باشد.
اهداف بلندمدت هم می‌تواند شامل خرید خانه، خرید ملک بزرگ یا ….. باشد. البته این اهداف بسته به علایق، شرایط و موقعیت هرکس می‌تواند گزینه‌های متفاوت‌تری داشته باشد. پیشنهاد می‌کنیم همین حالا سه مورد از اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت مالی خود را روی یک صفحه کاغذ یا در دفترچه یادداشت گوشی‌تان بنویسید تا بدانید در پی تمام تلاش‌های مالی خود می‌خواهید به کجا برسید.
بودجه‌بندی کنید
پس از کاهش هزینه‌های غیرضروری و تعیین اهداف مالی، بهتر است درآمد خود را به شکلی کارآمد بودجه‌بندی کنید. برای مثال می‌توانید 50 درصد از درآمد خود را به هزینه‌های ضروری مانند خوراک، پوشاک و هزینه مسکن اختصاص دهید؛ 20 درصد را پس‌انداز کنید؛ 10 درصد را ببخشید و 20 درصد را نیز برای تفریح، سرگرمی، سفر و …. در نظر بگیرید.
شما می‌توانید درصدها را بسته به شرایط زندگی خود جابجا کنید، اما سعی کنید مبلغ پس‌انداز هرگز کمتر از 20 درصد و مبلغ قابل بخشش به نیازمندان و امور خیریه نیز کمتر از پنج درصد نباشد. رعایت این گزینه‌ها به‌صورت منظم باعث می‌شود ضمن دستیابی به مدیریت مالی شخصی، خیر و برکت معنوی نیز وارد زندگی‌تان شود.
ذهنیت مالی مثبتی داشته باشید
اگر فعالیت‌های فوق را انجام دادید، اما حس بهتری پیدا نکردید، پیشرفت زیادی در کارتان حاصل نشد یا به نتیجه موردنظر خود دست نیافتید، باید فقط و فقط در ذهن خود به دنبال چاره این مسئله باشید.
نه تنها در بحث مدیریت مالی شخصی، بلکه در تمام جنبه‌های زندگی باید برای پیدا کردن دلیل ناکامي‌هایمان به ذهن خودمان رجوع کنیم. تغییر باورها و عادت‌های مخرب مالی به دانش، زمان و حوصله نیاز دارد؛
اما در نهایت می‌تواند زندگی ما را به سمتی هدایت کند که بتوانیم در آن بالاترین سطح رفاه و رضایت مالی را تجربه کنیم. برای تغییر باورهای منفی مالی می‌توانید از دوره‌های حضوری و آنلاین اساتید موفقیت یا کتاب‌های برتر در این زمینه استفاده کنید.
یادتان باشد که باورهای مخرب در لایه‌های زیرین ذهن ناخودآگاه ما قرار دارند و دسترسی به آن‌ها به راحتی ممکن نیست. حتی گاهی تشخیص باورهای منفی نیز برای افراد دشوار است.
بنابراین هرگز تصور نکنید که بر باورهای منفی خود در زندگی واقف هستید. این باورها مخفی‌تر از آن هستند که بتوانید به‌راحتی تغییرشان دهید؛ به همین خاطر از شما می‌خواهم که برای تشخیص و تغییر آن‌ها به متخصصین باور مراجعه کنید و یا مقاله ” باور داشتن یعنی چی؟ +8 راه تقویت باور | تعریف باور چیست؟ ” را مطالعه نمایید.
مشاوره بگیرید
اگرچه مشاوره گرفتن همیشه با مزایای زیادی همراه است، اما متاسفانه اکثر افراد از مشورت گرفتن فرار می‌کنند. به نظر می‌رسد توهم دانش و تصور همه‌چیز‌دانی باعث می‌شود افراد فکر کنند خود همه چیز را می‌دانند و نیازی ندارد از شخص دیگری مشاوره بگیرند.
هرگاه احساس کردید خود همه چیز را می‌دانید و نیازی به یادگیری هیچ چیز جدید ندارید، آن لحظه به زندگی خود نگاه کنید؛ اگر مشکلی در زندگی‌تان وجود دارد که نیاز به حل دارد، مطمئن باشید که چیزهای زیادی برای یاد گرفتن وجود دارد. بنابراین برای دستیابی به یک مدیریت مالی شخصی صحیح، با افراد متخصص اقتصادی مشورت کنید.
آن‌ها ایرادهای مالی شما را بررسی خواهند کرد. یادتان باشد مشورت حتماً باید با افراد متخصص در این زمینه صورت بگیرید. مشورت گرفتن از افراد ناآگاه، نه تنها اشتباه است، بلکه می‌تواند منجر به شکست شما شود.
طی کردن قدم‌های رسیدن به مدیریت مالی شخصی، شما را در سطح بالاتری از نظر مالی قرار می‌دهد. اگر تمام اصول فوق را رعایت کنید، موقعیت‌های کاری بهتری را جذب خواهید کرد و با افراد بهتری (از نظر شخصیتی و داشتن تفکر سازنده) آشنا خواهید شد. اگر طی کردن این مراحل برایتان سخت است، این جمله را به یاد داشته باشید که: «موفق شدن سخت است، اما موفق نشدن هزاران بار سخت‌تر است!»
3 نرم‌افزار برتر مدیریت مالی شخصی در جهان
از دهه 1980 میلادی، نرم‌افزهای مدیریت مالی شخصی ایجاد شدند و تا به امروز همچنان مورد استفاده افراد زیادی قرار گرفته‌اند. اگر بخواهیم به ترتیب بهترین و کاربردی‌ترین نرم‌افزارهای مدیریت مالی شخصی را نام ببریم، نرم‌افزارهای زیر در اولویت قرار خواهند گرفت:
نرم‌افزار «کوئیکن» – Quicken
کوئیکن قدیمی‌ترین نرم‌افزار مدیریت مالی شخصی در جهان است که امتیاز بهترین نرم‌افزار مدیریت مالی شخصی جهان را در سال 2019 ازآن خود کرد. از جمله ویژگی‌های این نرم‌افزار می‌توان به قابلیت‌های بودجه‌بندی، پیگیری بدهی‌ها، مدیریت پس‌انداز، آموزش سرمایه‌گذاری، قابلیت ارتباط با اکسل، پرداخت مستقیم قبوض، برآورد ارزش دارایی خالص و ….. اشاره کرد.
نرم‌افزار «مینت» – Mint
مینت، یکی دیگر از نرم‌افزارهای برتر مدیریت مالی شخصی است که امکان پیگیری کلیه دارایی‌ها، درآمد، سرمایه‌گذاری‌ها، کارت‌های اعتباری، بدهی‌ها و امور مالی را برای شما فراهم می‌کند. این برنامه همچنین ابزار مناسبی برای بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی هزینه‌های شماست که می‌تواند دید روشنی نسبت به عملکرد مالی‌تان به شما نشان دهد.
نرم‌افزار «پرسونال کپیتال» – Personal Capital
پرسونال کپیتال هم یکی دیگر از بهترین نرم‌افزارهای مدیریت مالی شخصی در سطح جهان است که می‌تواند دید بسیار شفاف و واضحی نسبت به شرایط مالی‌تان در شما ایجاد کند. وجه تمایز اصلی این نرم‌افزار با سایرین در برنامه‌ریزی دوران بازنشستگی است. شما می‌توانید به کمک این سرویس نرم‌افزاری، هر ماه بخشی از درآمد خود را برای دوران‌بازنشستگی‌تان اختصاص دهید.
این سه مورد جزو برترین نرم‌افزارهای تحت وب مدیریت مالی شخصی در جهان بودند که هر فردی می‌تواند به کمک آن‌ها وضعیت مالی خود را مدیریت کند. از دیگر نرم‌افزارهای مدیریتی مشهور جهان می‌توان به باجت‌پلاس، باجت سیمپل، گودباجت، اینکس فایننس، باجت‌پلاس، ریدی فور زیرو و ….. اشاره کرد.
البته تمام این برنامه‌ها با زبان انگلیسی طراحی شده‌اند و بازدهی زیادی برای فارسی‌زبانان ندارند. همچنین امکان پرداخت قبوض و پشتیبانی از کارت‌های اعتباری این نرم‌افزارها هم در کشور ایران بلااستفاده خواهد بود. به همین خاطر در ادامه سه مورد از نرم‌افزارهای کاربردی ایرانی مدیریت مالی شخصی را به شما معرفی خواهیم کرد تا از آن‌ها به‌راحتی استفاده کنید.
3 نرم‌افزار مدیریت مالی شخصی ایرانی
خوشبختانه برنامه‌نویسان کشورمان موفق شده‌اند برای امر مدیریت مالی شخصی هموطنان، انواع نرم‌افزار و اپلیکیشن مدیریت مالی شخصی ایجاد کنند که می‌توان به کمک آن‌ها شرایط مالی خود را بررسی و برنامه‌ریزی کرد. از جمله این سرویس‌ها می‌توان به سه اپلیکیشن پرطرفدار مدیریت مالی شخصی ایرانی زیر اشاره کرد:
اپلیکیشن «پارمیس همراه»
برنامه پارمیس همراه یکی از بهترین سرویس‌های مدیریت مالی شخصی ایرانی است که امکان استفاده گروهی و خانوادگی را نیز برای کاربران خود ایجاد کرده است. یعنی شما می‌توانید به کمک این سرویس، علاوه بر شرایط مالی خود، شرایط مالی سایر افراد خانواده‌تان را نیز مدیریت کنید. این سرویس از زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی پشتیبانی می‌کند.
از جمله ویژگی‌های برتر پارمیس همراه می‌توان قابلیت‌های مدیریت هزینه و درآمد، پیگیری بدهکار و بستانکار، ارتباط با بخش مخاطبین تلفن همراه، امکان تعریف حساب در سه سطح، مدیریت حساب‌های بانکی، مدیریت وام، بدهی و دارایی، مدیریت چک و اسناد پرداختی و دریافتی، بودجه‌بندی، پشتیبانی از تقویم شمسی، میلادی و قمری، امکان انتخاب انواع ارز به عنوان واحد پولی رایج، تهیه گزارش اکسل و پشتیبان‌گیری خودکار را نام برد.
اپلیکیشن «فانوس»
سرویس هوشمند فانوس یکی دیگر از برنامه‌های رایج مدیریت مالی شخصی ایرانی است که امکانات بسیاری را در دسترس مخاطبان خود قرار می‌دهد. فانوس می‌تواند با ثبت خودکار هزینه و درآمد شما، در نهایت به شما پیشنهادهای اقتصادی ارائه کند.
این سرویس همچنین با مقایسه هزینه‌های شما با سایر افراد، به شما اعلام می‌کند که چقدر بیشتر یا کمتر از دیگران خرج کرده‌اید. وقتی به سقف هزینه‌هایی که در فانوس تعیین کرده‌اید نزدیک شوید، این برنامه به شما اعلان می‌دهد.
از امکانات دیگر فانوس می‌توان به پشتیبان‌گیری خودکار، خروجی اکسل، ثبت خودکار تراکنش‌ها، دسته‌بندی خودکار دخل و خرج، معرفی گزینه‌های سرمایه‌گذاری، معرفی وام، قابلیت اضافه کردن دسته‌بندی‌های شخصی و ….. اشاره کرد.
اپلیکیشن «قیاس»
استفاده از سرویس قیاس با ارائه امکاناتی ساده برای تمام کاربران با هر سطحی قابل انجام است. استفاده از قیاس کاملاً رایگان است و شما می‌توانید در محیط کاربری ساده و راحت آن مدیریت مالی شخصی خود را انجام دهید.
قیاس دارای قابلیت‌های ارائه گزارش و نمودارهای متنوع، تعریف انواع حساب، مدیریت نسخه‌های پشتیبان دراپ‌باکس، ثبت تراکنش‌های بانکی، ثبت دریافت و پرداختی روزانه، امکان ثبت یادآوری، بدهی، هزینه و درآمد، قابلیت ثبت وام، ارتباط آسان با تیم پشتیبانی و ….. است. این سرویس مبتنی بر اندروید بوده و برای تمام کاربران تلفن‌های هوشمند قابل استفاده خواهد بود.
اگر مدیریت مالی به‌صورت دستی برایتان کاری زمان‌بر و دشوار است، می‌توانید تمام عملیات مدیریت شخصی مالی خود را به کمک سرویس‌های ایرانی موجود انجام دهید. خوشبختانه با پیشرفت هر روزه تکنولوژی، هربار استفاده از سرویس‌های متنوع باعث راحت‌تر شدن زندگی افراد می‌شود.
سخن نهایی
افراد به کمک مدیریت شخصی مالی می‌توانند با بودجه‌بندی اختصاصی و بررسی هزینه‌های خود، از مشکلات مالی رها شده و به استقلال مالی دست پیدا کنند. خوشبختانه انواع نرم افزار حسابداری شخصی برای کامپیوتر و موبایل در دسترس عموم قرار دارد تا بتوانند مدیریت شخصی مالی خود را به صورت مجازی ثبت و بررسی کنند.
مدیریت مالی شخصی یا حسابداری شخصی از ضروریات رسیدن به رفاه و آرامش مالی در آینده است. توصیه‌های اقتصادی حاکی از آن است که به‌جای گرفتن وام‌های جدید، سعی کنید تمام بدهی‌های خود را صاف کرده و برای پوشش دادن هزینه‌های سنگین زندگی‌تان به فکر افزایش درآمدتان باشید. افزایش درآمد در عصر حاضر کار راحتی بوده و به کمک انجام کارهای نیمه‌وقت، دورکاری و راه‌اندازی استارت‌آپ‌های آنلاین به‌راحتی امکان‌پذیر است.
برخی از سوالات رایج:
1. مدیریت مالی شخصی به چه معناست؟
مدیریت مالی شخصی شامل مجموعه فعالیت و برنامه ریزی هایی ست که یک فرد در زندگی شخصی خود انجام می دهد تا به اهداف و برنامه های خود برسد.
2. به چه طریق می توان به مدیریت شخصی مالی رسید؟
1. به دخل و خرج هایتان توجه داشته باشید.
2. اهداف مالی خود را بررسی کنید.
3. بودجه بندی خود را یادداشت کنید.
3. چگونه می توان برنامه مشخصی برای مدیریت مالی شخصی داشت؟
این موضوع با توجه به شرایط هر فرد متفاوت است در حالت کلی با داشتن اطلاعات کافی از بودجه هر فرد و کنترل دخل و خرج می توان به این تسلط رسید.
