کیفیت هر کسب‌وکار به نظر مشتریان آن کسب‌وکار بستگی دارد. به همین خاطر در شیوه‌های جدید بازاریابی، مخاطبین و مشتریان در اولویت قرار می‌گیرند. حتی اجرای کمپین‌ها، تولید محصولات جدید و ارائه خدمات بهتر نیز منوط به نظر مشتریان است. اما مخاطبین و مشتریان یک برند خاص، ممکن است سلایق و انتظارات متفاوتی داشته باشند؛ پس چگونه میتوان با شناخت بهتر آن‌ها، در مسیر پیشرفت کاری قدم برداشت؟!
برای پاسخ به این سؤال، موضوع «تحلیل رفتار مشتری» را به‌صورت مفصل مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد. پس اگر شما نیز در این باره کنجکاو هستید و می‌خواهید به نقش تعیین کننده‌ی مشتریان در علم بازاریابی مدرن پی برده و به تحلیل رفتار مشتری خود بپردازید، با ما همراه باشید.
تحلیل رفتار مشتری چیست؟
تحلیل رفتار مشتری یا «Customer Behavior Analysis» به بررسی تمام رفتارهای مشتریان یک کسب‌وکار گفته می‌شود. اطلاعاتی که از روی این بررسی‌ها بدست می‌آید، می‌تواند صاحبان برندها را برای پیشبرد اهداف خود در راستای رضایت بیشتر مشتریان سوق داده و موفقیت بیشتری را برای آن‌ها ایجاد کند.
همانطور که اشاره کردیم، مشتریان یا به عبارت دیگر، مصرف کنندگان، ارزشمندترین دارایی برندهای بزرگ هستند و بدون وجود مشتری، هیچ فعالیتی، معنا نخواهد داشت. پس طبیعتاً اهمیت به خواست مشتری، باید در رأس امور هر کسب‌وکار قرار بگیرد.
ممکن است تحلیل رفتار مشتریان، کار سختی به نظر بیاید. اما با استفاده از دلایل تغییر رفتاری در آن‌ها و همچنین با استفاده از قانون اشتراکات رفتاری، میتوان به الگوهای قابل قبولی دست یافت که دید واضح‌تری نسبت به رفتار مشتریانمان در اختیارمان گذاشته و امر خدمت‌رسانی به ایشان برای ما تسهیل می‌کند.
سعی ما بر این است که در نهایت بتوانیم رضایت خاطر مشتریان خود را جلب کنیم؛ پس تنها زمانی به این مهم دست خواهیم یافت که درک درستی از خواسته‌ها و نیاز مشتریان خود داشته باشیم. با بررسی عواملی که بر رفتار مصرف کنندگان تأثیر می‌گذارند، میتوان دلیل برخی از رفتارها را درک کنیم. سپس در ادامه، راه‌های شناخت مشتریان و تحلیل رفتار مشتری را بررسی خواهیم کرد.
چرا تحلیل رفتار مشتری برای کسب‌وکارها اهمیت دارد؟
گاهی خود مشتریان از وجود برخی از عادت‌های خرید در خود اطلاع ندارند. اما صاحبان برندها با پیگیری سرنخ‌های مربوط به آن مشتری در کسب‌وکار خود، می‌توانند الگوی رفتاری خرید مشتری خود را پیدا کنند. اگر این الگوبرداری به درستی انجام شود، خود مشتریان از رفتار برندها و ایده‌آل بودن آن‌ها متعجب خواهند شد.
پس اگر شما نیز می‌خواهید الگوی رفتاری مخاطبین خود را درک کرده و سپس گام‌های استوارتری برای خدمت‌رسانی و افزایش فروش بردارید، حتماً تحلیل رفتار مشتری را جدی بگیرید. یادتان باشد که اگر به درستی رفتار مخاطبین خود را تجزیه و تحلیل نکنید، در نهایت آن‌ها به سمت برندهایی خواهند رفت که این مهم را در مورد آن‌ها درک کرده باشد و حس بهتری را در ایشان ایجاد کنند.
مشتریان عصر حاضر، مشتریانی آگاه، هوشمند و بشدت ایده‌آل‌گرا هستند. پس هرچقدر برای شناخت آن‌ها و تحلیل رفتار مشتری وقت بگذارید، در حقیقت، روی پیشرفت کاری خود وقت گذاشته‌اید و نتیجه مطلوب آن را خواهید دید.
چه عواملی رفتار مشتریان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
عوامل بسیاری بر رفتار مشتریان تأثیر می‌گذارند. اما در بین عوامل متعددی که وجود دارد، میتوان سه مورد عمده زیر را بررسی کرد:
عوامل شخصیتی
اولین و مهم‌ترین عامل برای پیش‌بینی و تحلیل رفتار مشتری، توجه به ویژگی‌های شخصی وی است. محیط تربیتی، رسانه‌ها، ارزش‌ها، اعتقادات، روحیه و دیگر عوامل زیست‌محیطی، شخصیت‌های منحصر به فردی را برای هر انسان رقم می‌زنند.
به طوری که برخی از افراد در برخورد با شرایط جدید، کاملاً آرام و ریلکس هستند، اما برخی دیگر رفتارهای هیجانی از خود بروز می‌دهند. برخی‌ها نیز رفتاری متفاوت‌تر را به نمایش می‌گذرند که همگی ریشه در ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها دارد. این مورد، خصوصی‌ترین و درونی‌ترین ویژگی انسان‌ها است که باید به صورت جداگانه مورد بررسی قرار بگیرد.
عوامل روانشناختی
حتماً تمام صاحبان برندها با مشتریانی برخورد کرده‌اند که یک روز از خدمات و رفتار کارکنان آن‌ها بسیار راضی و خرسند بوده و روز دیگری، همان مشتری از دست فعالیت‌های شما بسیار شاکی و عصبانی بوده است. دلیل این رفتارهای دوگانه را میتوان در عوامل روانشناختی جستجو کرد که بیشتر به باورها و نگرش افراد برمی‌گردد.
برای مثال، شخصی که تازه دستمزد دریافت کرده و بسیار راضی و خشنود به سراغ خرید می‌رود، به احتمال زیاد از تمام خدمات فروشندگان راضی خواهد بود و حتی اگر اشتباهی نیز از طرف فروشندگان یا صاحبان کسب‌وکارها رخ دهد، او از آن چشم‌پوشی می‌کند.
اما تصور کنید که همان شخص پس از زحمت زیاد، هنوز دستمزد کارش را دریافت نکرده و از روی اجبار و فشار زندگی به خرید مواد ضروری زندگی می‌پردازد، حالا ممکن است چنین شخصی در برابر هر اشتباهی که در محیط خرید رخ می‌دهد، واکنش تندی از خود بروز دهد.
این گونه رفتارها به برندها کمک می‌کند تا تدابیر بیشتری را برای شرایط استرس‌زا اندیشیده و در هر حالت روانی، مشتریان خود را درک کرده و به ایشان احترام بگذارند.
عوامل اجتماعی
عوامل اجتماعی همان موضوعاتی هستند که از بیرون بر روی اشخاص تأثیر می‌گذارند. برای مثال، ممکن است کسی بخاطر توصیه دوست خود به سراغ برند شما آمده باشد، یا شخص دیگر به‌خاطر تأثیر گرفتن از فرهنگ عام یا هنجارهای اجتماعی به محصول خاصی روی آورده باشد. این عوامل که از محیط بیرون و اجتماع بر افراد غالب می‌شوند، ممکن است موقت یا دائمی باشند. تأثیر برخی از عوامل اجتماعی در پی جایگزین شدن یک عامل اجتماعی دیگر خنثی می‌شوند و برخی دیگر باقی می‌مانند.
شناخت عوامل مؤثر بر رفتار مشتری، چه کمکی به ما می‌کند؟
تصور کنید که شما از طریق بررسی رفتار مصرف کنندگان محصول خود به این نتیجه می‌رسید که اکثر آن‌ها تحت تأثیر کمپین های تبلیغاتی موفق و دیگر عوامل اجتماعی به سمت برند شما آمده‌اند.
آیا پی بردن به این امر، در اجرای کمپین‌های فروش و همچنین فعالیت‌های آتی شما، تأثیر ندارد؟! یا اگر شما در پی بررسی‌ها و تحلیل رفتار مشتری خود به این نتیجه برسید که اکثر مشتریان شما به صورت ذاتی به محصول شما علاقه‌مند هستند، آیا باز هم نمی‌توانید از این قائده برای رشد برندتان استفاده کنید؟ْ
قطعاً این اطلاعات، مهم‌ترین راهنمایان شما برای ارتقا و توسعه برندینگ خواهند بود. مشتریان شما به هرچیزی که علاقه‌مند باشند، شما می‌توانید همان را به عنوان اهرم در نظر گرفته و برای جذب مشتریان بیشتر از آن بهره بگیرید.
این در حالی است که اگر شما به چنین اطلاعاتی دسترسی نداشته باشید، ممکن است در مسیر کاملاً جداگانه‌ای عمل کنید که در نهایت، به اُفت فروش و از دست دادن مشتریان قبلی‌تان بینجامد!
طبق تحقیقات صورت گرفته، مشخص شده که بیشتر از 50 درصد کسب‌وکارها، هیچ درک درستی از نیازهای مشتریان خود ندارند و هر بار که مشتری تازه‌ای پیدا می‌کنند، یکی از مشتری‌های قبلی خود را از دست می‌دهند. پس تبدیل کردن مشتریان قبلی به مشتریان وفادار و همچنین پیدا کردن مشتریان بیشتر، به درک درست از رفتارها و نیازهای آن‌ها وابسته است!
10 راه مطمئن برای شناخت مشتریان
راه‌های زیادی برای شناخت مخاطبین و تحلیل رفتار مشتری وجود دارد که از بین تمام روش‌های موجود، 10 مورد زیر، قابلیت اجرای بیشتری در فضای آنلاین دارند:
از شبکه‌های اجتماعی کمک بگیرید
شبکه‌های اجتماعی، یکی از بهترین مکان‌ها برای پی بردن به رفتار مشتریان است. افراد از طریق به اشتراک‌گذاری موضوعات موردعلاقه خود و همچنین با بیان نظریات شخصی‌شان در کامنت‌ها، اطلاعات خوبی را از خود بر جای می‌گذارند که می‌تواند به صاحبان برند کمک کند تا طبق خواست آن‌ها به فعالیت خود ادامه دهند.
همچنین بخش بزرگی از کاربران در رسانه‌های اجتماعی حضور دارند که هرکدام از آن‌ها یک مشتری بالقوه به حساب آمده و می‌توانند در آینده به مشتریان وفادار ما تبدیل شوند با توجه به توضیحات میتوان نتیجه گرفت بازاریابی شبکه های اجتماعی از نکات مهم در این راستا می باشد.
قضاوت نکنید
هر پیش‌قضاوت یا تصوری که در مورد سلایق، تمایلات و ترجیحات مشتریان دارید را کنار بگذارید. چراکه هیچ تضمینی مبنی بر درست بودن فرضیات و قضاوت‌های ذهنی وجود ندارد. پس همیشه به اطلاعات و داده‌های حقیقی در مورد مشتریان اعتماد کرده و دیگر موارد ذهنی را کنار بگذارید.
سؤال بپرسید
پرسیدن سؤال به صورت مستقیم از مشتریان نیز دیگر راهکار موجود برای پی بردن به ترجیحات آن‌ها است. در مورد محصولات و خدمات خود از مشتریان سؤال بپرسید تا ببینید دلیل آن‌ها برای انتخاب شما چیست. آن‌گاه می‌توانید از روی پاسخ آن سؤالات به نقاط قوت فعالیت خود پی ببرید.
نظرسنجی برگزار کنید
برگزاری نظرسنجی‌های اختصاصی نیز باعث می‌شود تا نظر واقعی مشتریان خود را بدانید. ابزارهای زیادی برای طراحی و ارائه نظرسنجی‌های اختصاصی وجود دارد که شما می‌توانید بسته به نوع کسب‌وکار خود، یک نظرسنجی جامع برای مشتریانتان طراحی کنید. از جمله ابزارهایی که برای ایجاد نظرسنجی مورد استفاده قرار می‌گیرند، میتوان Qualaroo و WebEngage را نام برد.
پروفایل مشتریان را رصد کنید
ایجاد پروفایل، بهترین راه برای پی بردن به اطلاعات دموگرافیک مشتریان، مانند سن، نام، موقعیت مکانی و …. است. پس سعی کنید در کنار حساب کاربری، یک پروفایل حرفه‌ای را برای مشتریان خود در نظر بگیرید.
به سراغ نتایج جستجو و کلمات کلیدی بروید
افراد چیزی که حقیقتاً به آن نیاز داشته باشند را در گوگل جستجو می‌کنند. پس گوگلِ، مکان ایده‌آلی برای رصد کردن علاقه کاربرانی است که کلمات کلیدی مرتبط با محتوای ما را مورد جستجو قرار می‌دهند. شما می‌توانید با استفاده از ابزار «keyword planning» افرادی که کلمات کلیدی موردنظرتان را سرچ می‌کنند، پیدا کنید.
نظرات، پیشنهادات و انتقادات مشتریان را بررسی کنید
هرگونه نظر، پیشنهاد یا انتقادی که از طرف مشتریان به محصولات و خدمات ما وارد شود، می‌تواند نقطه عطفی برای بهتر شدن برند ما باشد. اما چشم و گوش بسته به این نظرات اعتماد نکنید؛ اگر کسی انتقاد شدیدی نسبت به محصول شما دارد، نظرات دیگر را نیز ببینید و با آگاهی و تحقیق کافی به برطرف کردن ضعف‌ها بپردازید.
هرگز با بی توجهی از کنار نظرات افراد عبور نکنید، چون شخصی که وقت گذاشته و این نظر را به شما ارائه کرده، حتماً نیاز به توجه، بررسی و پاسخ شما دارد؛ حتی اگر نظر وی کاملاً منتقدانه باشد! گاهی اگر جوابگوی خوبی باشیم، ناراضی‌ترین افراد نیز به مشتریان هوادار ما تبدیل خواهند شد!!
سطح شغلی و درآمد مشتریان را در نظر بگیرید
در زندگی هر کسی، یک جریان درآمدی وجود دارد که فرد با توجه به مقدار این درآمد می‌تواند اقدام به خرید کند. پس با آگاهی در مورد میزان درآمد مشتریان خود و همچنین اهمیت دادن به آن، گام بزرگی را در راستای تبلیغات هدفمند و تحلیل رفتار مشتری خود برداشته‌اید.
برای مشتری‌های قبلی خود، پیشنهادات ویژه ارائه کنید
مشتریان قبلی و همیشگی شما باید از اینکه شما را انتخاب کرده‌اند، احساس خوبی داشته باشند. در غیر اینصورت اگر ضمن خریدهای پی در پی از شما، همچنان مورد بی مهری و بی توجهی شما قرار بگیرند، در نهایت به سراغ برند دیگری خواهند رفت. پس پیشنهادات، تخفیفات، هدایا و امتیازات ویژه‌ای را برای این افراد در نظر بگیرید تا همچنان هوادار شما باقی بمانند و احساس طردشدگی به آن‌ها دست ندهد.
از مشتریان قبلی خود بخواهید تا افراد بیشتری را به شما معرفی کنند
وقتی مشتریان فعلی شما، افراد دیگری را برای خرید از شما ترغیب کنند که حس می‌کنند به محصولات شما نیاز دارند، این افراد جدید، راحت‌تر به برند شما اعتماد کرده و اقدام به خرید می‌کنند. پس شما می‌توانید در برابر معرفی کردن هر مشتری تازه، امتیازات دیگری را برای مشتریان در نظر بگیرید. اما حواستان باشد که این امر را برای مشتریان خود تبدیل به یک وظیفه نکنید!! پیشنهاد میکنیم در همین راستا مقاله ” شناخت دقیق از آگاهی از برند ” را مطالعه نمایید.
چطور می‌توانیم از اطلاعات مشتریان خود به نحو احسن استفاده کنیم؟
شما پس از اینکه به اطلاعات خوبی در رابطه با تحلیل رفتار مشتری خود دست یافتید. حالا به صورت‌های زیر می‌توانید از این اطلاعات استفاده کنید:
دسته‌بندی کردن مشتریان
شما می‌توانید مشتریان خود را به گروه‌های مختلفی دسته‌بندی کرده و سپس برای هر گروه، محتوا، محصولات و خدمات مختص به خود آن‌ها را ارائه دهید. برای مثال، برای آن دسته از مشتریانی که درآمد ماهانه پایین‌تر از 5 میلیون تومان دارند، یک سری محصولات و برای مشتریانی که ماهانه بالای 20 میلیون تومان درآمد دارند، محصولات دیگری را در نظر بگیرید که توانایی خرید آن را داشته باشند.
همچنین می‌توانید این دسته بندی را براساس موقعیت‌های جغرافیایی و فرهنگی انجام دهید. به طوری که یک سری محصولات را که فقط عده‌ای از مشتریان شما با فرهنگ خاص خریداری می کنند را صرفاً برای آن‌ها ارسال کرده و از ارسال آن پیشنهادات به بقیه مشتریان خودداری کنید.
کمپین‌های بازاریابی برگزار کنید
شما می‌توانید براساس اطلاعات جامعی که از تحلیل رفتار مشتری در دست دارید، کمپین‌های هدفمندی را استارت بزنید. نقطه اوج فعالیت شما، در برگزاری کمپین‌های فروش و بازاریابی گسترده قرار دارد. پس با اطمینان اقدام به عمل کرده و نتیجه تحقیقات خود را در کمپین خود به اجرا بگذارید.
نتیجه نهایی را مورد ارزیابی قرار دهید
نتیجه کمپین شما هر طور که بود – موفقیت آمیز یا غیرموفقیت آمیز – در هر صورت آن را به صورت کامل مورد ارزیابی قرار دهید تا به نقاط قوت و ضعف خود پی ببرید. در پی همین ارزیابی‌ها است که در نهایت می‌توانید به اهدافی که برای کسب‌وکار حرفه‌ای خود تعیین کرده‌اید، دست یابید.
سخن نهایی
آموزش تحلیل رفتار مشتری به شما کمک می‌کند تا تمام فعالیت‌های خود را به سمت کانال‌هایی سوق دهید که در آن‌ها، مشتریان حقیقی منتظر خدمات شما هستند. اگر نتوانید درک درستی از نیاز مشتریان داشته باشید، آن‌ها را از دست خواهید داد. شیوه‌های بازاریابی در عصر حاضر به کلی متحول شده‌اند. پس وقتش رسیده تا شما نیز برای ارتقای کاری خود به آموزش تحلیل این رفتار پرداخته و از آن در جهت فعالیت‌هایی که عنوان کردیم، قدم بردارید.
برخی از سوالات رایج:
1. تحلیل رفتار مشتری را توضیح دهید؟
به مجموعه عواملی گفته می شود که با بررسی آن می توان به شناخت دقیقی از مشتری و نیازهای او رسید. با تمرکز روی این روش می توان ارتباط مناسبی با مشتری برقرار کرد و به افزایش درآمد و سوددهی بیشتر رسید.
2. عوامل موثر در تحلیل رفتار مشتریان چیست؟
1. عوامل شخصیتی
2. برخورد مناسب با مشتریان
3. ارتباط مناسب با مشتری
4. شناسایی دقیق نیاز مشتری
3. روش های شناخت دقیق نیاز مشتری چیست؟
1. استفاده از شبکه های اجتمائی
2. سوال بپرسید.
3. قضاوت نکنید.
4. از افراد نظرسنجی کنید.
